Istorija

HEPS Đerdap 1

Hidroenergetski i plovidbeni sistem „Đerdap 1”, kompleksan i višenamenski objekat, izgrađen je na 943. kilometru Dunava od ušća u Crno more. Konačan položaj glavnog objekta na profilu Sip Gura Vaii, određen na osnovu opsežnih studijskih i istražnih radova, topografskih, hidroloških, geoloških, hidrogeoloških, geomehaničkih i geotehničkih, obezbeđivao je najoptimalnije iskorišćenje hidroenergetskog potencijala Dunava i uslov da se tokom gradnje plovidba ne obustavlja.
Prema Sporazumu o izgradnji i eksploataciji između tadašnje SFRJ i SR Rumunije, glavni objekat HEPS „Đerdap 1” projektovan je i izgrađen tako, da svakoj strani pripadne po jedna elektrana, jedna brodska prevodnica, jedna polovina prelivne brane i po jedna neprelivna brana, sa pratećim objektima. Preko brane napravljen je drumski put. Državna granica ide upravno na osu brane i deli objekat na dva simetrična dela. Da bi se to ostvarilo pomerena je u korist Rumunije.
Svaka strana izvodila je, u principu, radove na svojoj teritoriji uz sinhronizaciju sa drugom stranom i striktno poštovanje utvrđenih rokova.
Izgradnja HEPS „Đerdap 1” je zvanično počela 7. septembra 1964. godine. Prvi agregati pušteni su u rad 6. avgusta 1970. godine, istovremeno na jugoslovenskoj i rumunskoj strani. Rumunska brodska prevodnica počela je prevođenje brodova 3. avgusta 1969, a jugoslovenska oktobra 1970. godine. Konačno pregrađivanje Dunava obavljeno je 13. avgusta 1969. godine. Tokom izgradnje glavnog objekta iskopano je 13,4 miliona kubnih metara šljunka i rečnog nanosa, 7,2 miliona kubika stena, ugrađeno 3,2 miliona kubika betona, 167.000 tona armature i čelične konstrukcije i 69.000 tona opreme.

 

HEPS Đerdap 2

HEPS „Đerdap 2” druga je zajednička jugoslovensko - rumunska hidroelektrana na Dunavu. Izgrađena je na 863. km Dunava od ušća u Crno more na profilu Kusjak – Ostrovul Mare. Kao i HEPS „Đerdap 1” i ovaj sistem je kompleksan i višenamenski hidrotehnički objekat.
Pored energetskog i plovidbenog ima veliki značaj za poljoprivredu, drumski i železnički saobraćaj. Preko ovog objekta, pored puta predviđena je izgradnja železničke pruge. Tokom izgradnje, počela je zvanično 3. decembra 1977. godine, poslednji deseti agregat na jugoslovenskoj strani pušten je u rad septembra 2000. godine, iskopano je 2,5 miliona kubnih metara zemlje i nanosa i ugrađeno 948.000 m3 betona i 70.000 tona betonskog gvožđa.
HEPS „Đerdap 2” sastoji se od osnovne elektrane, dve dodate elektrane, dve prelivne brane, dve brodske prevodnice i dva razvodna postrojenja TT GKV. Svakoj strani pripada po jedan od pomenutih objekata. Osnovna elektrana, kao građevinska celina, podeljena je na dva jednaka dela. U osnovnu i dodatnu elektranu na jugoslovenskoj strani ugrađeno je 10 agregata kapsulnog tipa, potopljenih u vodu, ukupne instalisane snage 270 MW. Turbina je Kaplanova sa horizontalno postavljenim vratilom.

 

Vlasinske HE

Projektantima i graditeljima trebala je jedna decenija da naprave veliki graditeljski korak u izgradnji „Vlasinskih hiodroelektrana”.
Jula 1955. god. ušao je u pogon „B” agregat „Vrle 1”. Hladnih jesenjih dana iste godine vršene su tehničke pripreme da u pogon uđe i agregat „A”, odnosno da oba agregata „Vrle 1” budu sinhronizovana na mrežu sistema Elektroprivrede.
U naredne dve godine – do februara 1958. u pogon su ušli i agregati „Vrle 3” i „Vrle 4”. Na taj način bila je okončana prva faza izgradnje najstarijih srpskih elektrana.
Zamišljena i projektovana od samih početaka izradnje prve faze, u kasnijim godinama doći će na red i izgradnja druge faze – što je značilo dupliranje kapaciteta i snage „Vlasinskih elektrana”.
Ukupna građevinska visina brane iznosi 34,43 m, a nad terenom je njenih 25,7m. Gornja kota je na 1213m nadmorske visine.
Brana je dugačka 239m, široka u stopi 139,28, a u kruni 5,5m. U kupno je u nju ugrađeno 332.000 kubika kamena, zemlje, gvožđa i betona.
Na desnom boku brane smešteni su temeljni ispusti, a površinski preliv izveden je na levoj obali, sa protokom od 17m3 vode u sekundi.
Izgradnjom brane stvorena je „čeona akumulacija” sistema, ukupnog kapaciteta 167.000.000 m3 vode, od kojih su 107 energetski potencijal, a 60 miliona kubika tzv. „mrtve vode”.
Pri maksimalnom usporu (najvišoj koti) površina jezera iznosi 16 km2, dužina desetak, a širina do 2 kilometra. Prosečna dubina je oko 15 m, a najveća kod brane – 34m.
Ukupan sliv voda u jezero je 143,4 miliona kubika, znači 68,7 miliona kubika klasičnog jezerskog sliva, a nakon izgradnje PAP „Lisina” još 74,7 miliona kubika prepumpanih voda Božičke i Lisinske reke. Povećanim slivom i povećanom snagom u sve četiri elektrane „Vlasina” ima mogućnost jačeg uticaja na pokrivanje špiceva potrošnje u elektrosistemu, sa mogućom dnevnom proizvodnjom od 2,5 do 2,8 miliona kWh.
Dovođenjem vlasinskih i lisinskih voda, a istovremenim odbijanjem procenta isparenja, kroz agregate „Vrle 1” prođe u srednje kišnoj godini oko 140 miliona kubika vode, a daljim dodavanjem voda sa sopstvenih slivova kroz agregate „Vrle 2” prođe oko 160, „Vrle 3” 195 i „Vrle 4” preko 200 miliona kubika vode.

 

HE Pirot

Hidroelektrana „Pirot” je locirana na teritoriji jugoistočne Srbije, između Pirota i bugarske granice i koristi vode Visočke reke na profilu brane „Zavoj”.
 Akumulacija „Zavoj” nastala je prirodnim putem. Veliko klizište, 25.02.1963. zatvorilo je dolinu Visočice, pretvorivši je u jezero. Na dnu jezera ostalo je selo Zavoj, a prirodna brana iskorišćena je da se uz nju izgradi veštačka brana u koju je ugrađeno 1,5 miliona kubika kamena, gline i filterskog materijala. Akumulacija Zavoj dugačka je 17 km, prostire se na 550 hektara, sa najvišom kotom od 616mnm, i sadrži oko 170 miliona kubika vode.
Kamen temeljac HE „Pirot“ položen je 08.09.1977. , a radovi na izgradnji su počeli 1983. godine, dok je prvi agregat pušten u rad 1990. godine.
To je akumulaciona elektrana derivacionog tipa sa tunelom i cevovodom pod pritiskom i akumulacijom za godišnje izravnanje.
Sama akumulacija je višenamenska. Njene vode se koriste za:
  • proizvodnju električne energije
  • prihvatanje poplavnog talasa
  • snabdevanje vodom
  • sprečavanje nanosa
  • oplemenjavanje malih voda


Top